Pólitískir pistlar og blaðagreinar
Hér mun ég birta pistla sem ég skrifa um pólitísk málefni. Flestir þeirra eru nýir, en ég læt líka fljóta með tvær greinar sem ég skrifaði á haustmánuðum 2011 um stökkbreytt húsnæðislán og dugleysi míns gamla flokks - Samfylkingarinnar.
Það má segja að viðbrögð þingmanna Samfylkingar við þeim skrifum mínum hafi endanlega orðið til þess að ég ákvað að snúa baki við flokknum.
Það má segja að viðbrögð þingmanna Samfylkingar við þeim skrifum mínum hafi endanlega orðið til þess að ég ákvað að snúa baki við flokknum.
Eitt sprungið dekk
10. október 2008 var föstudagur. Seinnipart dagsins var ég á leið í sund, sem er í sjálfu sér ekki í frásögur færandi, nema fyrir þær sakir að á leiðinni hvellsprakk dekk á bílnum með slíkum tilþrifum að ekki var annað að gera en að henda því og kaupa nýtt.
Mér þótti þetta súrt. Ekki bara vegna þess að mér drepleiðist að skipta um dekk, heldur líka vegna þess að dekkið var aðeins nokkurra daga gamalt. Ég hafði keypt nýjan dekkjagang undir bílinn þá um mánaðamótin. Fjögur dekk á 10 þúsund krónur stykkið.
Ekki batnaði geð mitt þegar ég straujaði kortið fyrir nýja dekkinu sem ég neyddist til að kaupa. Skyndilega kostaði það 20 þúsund. Nákvæmlega eins dekk og ég hafði keypt nokkrum dögum áður, á nákvæmlega sama stað.
Förum aðeins yfir þetta:
1. október kaupi ég 4 dekk á 10.000.- stk.
6. október verður bankahrun.
10. október kaupi ég alveg eins dekk á 20.000.- stk.
Nú er það svo að fáir, ef nokkrir, stóðu í innflutningi fyrstu dagana eftir hrun. Það var einfaldlega ekki hægt. Þessvegna finnst mér afar sennilegt að dekkið atarna hafi verið flutt inn á sama tíma og dekkin sem ég keypti nokkrum dögum áður. Semsagt úr sama dekkjastaflanum, sem kostaði dekkjasalann sama pening. Skýringin sem ég fékk hjá honum var samt sem áður sú að gengið væri farið til andskotans.
Í þessari sögu af dekkjaviðskiptum mínum fyrir og eftir hrun kristallast í raun það ástand sem íslensk heimili búa við. Græðgi dekkjasalans hækkaði nefnilega ekki bara útgjöld mín þennan daginn, heldur líka um ókomna framtíð því hækkunin fór beint inn í neysluverðsvísitölu - sem síðan hækkaði verðtryggða lánið mitt. Eigum við ekki að hætta þessu rugli gott fólk?
Þeir eru til sem halda því fram að óstöðugleikinn á Íslandi sé ekki krónunni að kenna, heldur lélegri hagstjórn. Ef hún verði bætt hverfi sveiflurnar. Þetta kann að hljóma sannfærandi en veruleikinn er ekki þannig. Krónan veitir mönnum eins og dekkjasalanum skjól fyrir viðskiptahætti sem eru ekki boðlegir íslenskum heimilum. Gerir verðsamanburð við útlönd erfiðari og er auk þess eina ástæða þess að við búum við verðtryggingu á lánamarkaði.
Króna sem sveiflast til og frá af minnsta tilefni veitir líka þeim sem hafa aðgang að gjaldeyrismarkaði ótrúlega möguleika á skjótfengnum gróða. Gjaldeyrisbrask hefur verið ein arðbærasta iðja þeirra sem hafa aðgang að gjaldeyrismörkuðum. Bæði fyrir og eftir hrun. Auðvitað vill þetta fólk ekki fá annan gjaldmiðil.
Krónan hefur sveiflast upp og niður alla tíð. Aðallega niður. Og hún mun halda áfram að gera það. Margir fagna þessum sveigjanleika. Ég geri það alls ekki. Ég vil ekki bjóða mínum afkomendum upp á það að eitt sprungið dekk geti stofnað heimilisrekstri þeirra í voða.
10. október 2008 var föstudagur. Seinnipart dagsins var ég á leið í sund, sem er í sjálfu sér ekki í frásögur færandi, nema fyrir þær sakir að á leiðinni hvellsprakk dekk á bílnum með slíkum tilþrifum að ekki var annað að gera en að henda því og kaupa nýtt.
Mér þótti þetta súrt. Ekki bara vegna þess að mér drepleiðist að skipta um dekk, heldur líka vegna þess að dekkið var aðeins nokkurra daga gamalt. Ég hafði keypt nýjan dekkjagang undir bílinn þá um mánaðamótin. Fjögur dekk á 10 þúsund krónur stykkið.
Ekki batnaði geð mitt þegar ég straujaði kortið fyrir nýja dekkinu sem ég neyddist til að kaupa. Skyndilega kostaði það 20 þúsund. Nákvæmlega eins dekk og ég hafði keypt nokkrum dögum áður, á nákvæmlega sama stað.
Förum aðeins yfir þetta:
1. október kaupi ég 4 dekk á 10.000.- stk.
6. október verður bankahrun.
10. október kaupi ég alveg eins dekk á 20.000.- stk.
Nú er það svo að fáir, ef nokkrir, stóðu í innflutningi fyrstu dagana eftir hrun. Það var einfaldlega ekki hægt. Þessvegna finnst mér afar sennilegt að dekkið atarna hafi verið flutt inn á sama tíma og dekkin sem ég keypti nokkrum dögum áður. Semsagt úr sama dekkjastaflanum, sem kostaði dekkjasalann sama pening. Skýringin sem ég fékk hjá honum var samt sem áður sú að gengið væri farið til andskotans.
Í þessari sögu af dekkjaviðskiptum mínum fyrir og eftir hrun kristallast í raun það ástand sem íslensk heimili búa við. Græðgi dekkjasalans hækkaði nefnilega ekki bara útgjöld mín þennan daginn, heldur líka um ókomna framtíð því hækkunin fór beint inn í neysluverðsvísitölu - sem síðan hækkaði verðtryggða lánið mitt. Eigum við ekki að hætta þessu rugli gott fólk?
Þeir eru til sem halda því fram að óstöðugleikinn á Íslandi sé ekki krónunni að kenna, heldur lélegri hagstjórn. Ef hún verði bætt hverfi sveiflurnar. Þetta kann að hljóma sannfærandi en veruleikinn er ekki þannig. Krónan veitir mönnum eins og dekkjasalanum skjól fyrir viðskiptahætti sem eru ekki boðlegir íslenskum heimilum. Gerir verðsamanburð við útlönd erfiðari og er auk þess eina ástæða þess að við búum við verðtryggingu á lánamarkaði.
Króna sem sveiflast til og frá af minnsta tilefni veitir líka þeim sem hafa aðgang að gjaldeyrismarkaði ótrúlega möguleika á skjótfengnum gróða. Gjaldeyrisbrask hefur verið ein arðbærasta iðja þeirra sem hafa aðgang að gjaldeyrismörkuðum. Bæði fyrir og eftir hrun. Auðvitað vill þetta fólk ekki fá annan gjaldmiðil.
Krónan hefur sveiflast upp og niður alla tíð. Aðallega niður. Og hún mun halda áfram að gera það. Margir fagna þessum sveigjanleika. Ég geri það alls ekki. Ég vil ekki bjóða mínum afkomendum upp á það að eitt sprungið dekk geti stofnað heimilisrekstri þeirra í voða.
Að henda hæfileikum
Eitt af því sem Björt framtíð setur á oddinn er minni sóun. Þar er ekki aðeins horft til þess að fáar þjóðir henda jafn miklum mat og Íslendingar, heldur einnig annarskonar sóunar. Sóunar á tíma, peningum og hæfileikum.
Ég hef starfað við stuðnings- og sérkennslu í grunnskóla s.l. átta ár og horft þar upp á mikla sóun. Séð marga hæfileikaríka krakka fara í gegnum skólakerfið án þess að vera metnir að verðleikum. Bara af því að hæfileikar þeirra eru einhverjir aðrir en að taka til láns, kunna lotukerfið, pýþagóras og vita hvað fem og halv fems þýðir.
En í menntakerfinu er ekki bara verið að sóa hæfileikum þeirra nemenda sem ekki passa inn í „bóknámsboxið”. Fjöldinn allur af sérfræðingum; kennurum, sérkennurum, kennsluráðgjöfum o.s.frv. eyðir líka dýrmætum hæfileikum sínum og vinnustundum í að troða blessuðum börnunum inn í boxið sem þau augljóslega passa ekki inn í. Fyrstu árin er bisað við að fá þau til að taka til láns, jafnvel þótt reiknivélar séu allt í kring. Því næst hefst orðflokkagreiningin, þá leitin að frumlaginu og andlaginu og þannig koll af kolli. Er alveg nauðsynlegt að allir viti að þegar Jón meiddi Palla þá sé Jón frumlagið en Palli andlagið?
Ég vil samt taka það fram að margt í íslensku menntakerfi er gott. Margir kennarar eru hugmyndaríkir og duglegir við að koma til móts við ólíka nemendur og gera þeim skólagönguna bærilegri. Vinna starf sitt af alúð og fagmennsku, við erfiðar aðstæður. En það er ekki nóg að kennarar sýni sveigjanleika og skilning. Og það er heldur ekki nóg að þörfin á sveigjanleika sé staðfest í lögum og reglugerðum. Það hefur ekki breytt því að enn þann dag í dag virðist það ríkjandi viðhorf innan skólakerfisins að bóknám sé best og allt annað sé einhverskonar óæðri menntun.
Brottfall nemenda úr framhaldsskóla á Íslandi jaðrar við heimsmet. Við því verður að sporna. Það verður ekki gert með gamaldags ráðum eins og því einu að stytta nám til stúdentsprófs. Við þurfum að búa til raunhæfar námsleiðir fyrir þá sem búa yfir öðrum hæfileikum en skólakerfinu þóknast. Námsleiðir sem skila þessum einstaklingum raunverulegum réttindum þegar grunn- og framhaldsnámi lýkur. Við getum ekki haldið áfram að henda hæfileikum þeirra sem ekki eru góðir á bókina. Það er hrein og klár sóun.
Eitt af því sem Björt framtíð setur á oddinn er minni sóun. Þar er ekki aðeins horft til þess að fáar þjóðir henda jafn miklum mat og Íslendingar, heldur einnig annarskonar sóunar. Sóunar á tíma, peningum og hæfileikum.
Ég hef starfað við stuðnings- og sérkennslu í grunnskóla s.l. átta ár og horft þar upp á mikla sóun. Séð marga hæfileikaríka krakka fara í gegnum skólakerfið án þess að vera metnir að verðleikum. Bara af því að hæfileikar þeirra eru einhverjir aðrir en að taka til láns, kunna lotukerfið, pýþagóras og vita hvað fem og halv fems þýðir.
En í menntakerfinu er ekki bara verið að sóa hæfileikum þeirra nemenda sem ekki passa inn í „bóknámsboxið”. Fjöldinn allur af sérfræðingum; kennurum, sérkennurum, kennsluráðgjöfum o.s.frv. eyðir líka dýrmætum hæfileikum sínum og vinnustundum í að troða blessuðum börnunum inn í boxið sem þau augljóslega passa ekki inn í. Fyrstu árin er bisað við að fá þau til að taka til láns, jafnvel þótt reiknivélar séu allt í kring. Því næst hefst orðflokkagreiningin, þá leitin að frumlaginu og andlaginu og þannig koll af kolli. Er alveg nauðsynlegt að allir viti að þegar Jón meiddi Palla þá sé Jón frumlagið en Palli andlagið?
Ég vil samt taka það fram að margt í íslensku menntakerfi er gott. Margir kennarar eru hugmyndaríkir og duglegir við að koma til móts við ólíka nemendur og gera þeim skólagönguna bærilegri. Vinna starf sitt af alúð og fagmennsku, við erfiðar aðstæður. En það er ekki nóg að kennarar sýni sveigjanleika og skilning. Og það er heldur ekki nóg að þörfin á sveigjanleika sé staðfest í lögum og reglugerðum. Það hefur ekki breytt því að enn þann dag í dag virðist það ríkjandi viðhorf innan skólakerfisins að bóknám sé best og allt annað sé einhverskonar óæðri menntun.
Brottfall nemenda úr framhaldsskóla á Íslandi jaðrar við heimsmet. Við því verður að sporna. Það verður ekki gert með gamaldags ráðum eins og því einu að stytta nám til stúdentsprófs. Við þurfum að búa til raunhæfar námsleiðir fyrir þá sem búa yfir öðrum hæfileikum en skólakerfinu þóknast. Námsleiðir sem skila þessum einstaklingum raunverulegum réttindum þegar grunn- og framhaldsnámi lýkur. Við getum ekki haldið áfram að henda hæfileikum þeirra sem ekki eru góðir á bókina. Það er hrein og klár sóun.
Þegar stjórnmálamaður þegir
Birt í Dagskránni og Fréttablaðinu í apríl 2013
Þegar stjórnmálamaður þegir er hann yfirleitt bara að bíða eftir því að komast að. Sjaldgæfara er að menn hlusti í alvörunni á það sem „andstæðingurinn” hefur að segja.
Björt Framtíð vill breyta umræðuhefð íslenskra stjórnmála og hvetur til þess að fólk tali saman af virðingu og láti af skítkasti og níði. Ekkert skítkast er raunar eina kosningaloforð flokksins. Sumum finnst það léttvægt markmið í stjórnmálabaráttu að hvetja til bættra samskipta, en það getur svo sannarlega skipt máli.
Eitt mikilvægasta viðfangsefni næstu ríkisstjórnar verður að finna skynsamlega lausn á skuldavanda heimilanna. Brýnt er að vel takist til og því lykilatriði að allar leiðir sem nefndar hafa verið – og eiga jafnvel eftir að koma fram – verði skoðaðar með opnum huga. Við höfum ekki efni á því að þingmenn þrátti um það fram eftir næsta kjörtímabili hvaða leið skuli fara og hver hafi fattað upp á hverju.
Því miður er það þó svo að allnokkrar líkur eru á að svo verðì. Hversu oft höfum við ekki séð stjórnmálamenn afgreiða tillögur annarra sem argasta bull og þvætting. Án þess að skoða þær að neinu marki.
Leiðtogar fráfarandi ríkisstjórnar hafa verið fastir í þessu gamla stjórnmálafari og iðulega skellt skollaeyrum við ábendingum sem ekki koma úr þeirra ranni. Þeim hefði til að mynda betur borið gæfa til að hlusta á þá sem bentu á augljósa galla 110% leiðarinnar, sem kostaði í kringum 50 milljarða og gagnaðist fáum. Nema lánastofnunum, því með henni var tryggt að fólk sem hefði kannski betur látið stofnununum eftir eignir sínar gat haldið áfram að borga. Um stund.
Ekki var heldur hlustað á þá sem bentu á nauðsyn þess að setja þak á verðbætur. Þessvegna eru þær skuldir sem færðar voru niður í 110% markið að nálgast fyrra horf. Jafnvel gott betur. Flöt 20% leiðrétting hefði vitanlega farið sömu leið, ef gripið hefði verið til þess ráðs án þess að þaksetja verðbætur.
Það er ljóst að hægt er að gera betur í að laga stöðu heimilanna. Bankarnir stefna hraðbyri inn í nýtt góðæri og geta hæglega komið betur til móts við lántakendur. Staða Íbúðalánasjóðs er hinsvegar öllu verri, en einhvernveginn verður samt að koma til móts við þá sem eiga lán sín þar. Það er hinsvegar engin lausn að færa niður skuldir en breyta í engu umhverfinu sem við búum við.
Fyrsta skrefið er að tala saman. Hlustum á hvert annað með opnum huga. Það gildir einu hvaðan góðar hugmyndir koma.
Birt í Dagskránni og Fréttablaðinu í apríl 2013
Þegar stjórnmálamaður þegir er hann yfirleitt bara að bíða eftir því að komast að. Sjaldgæfara er að menn hlusti í alvörunni á það sem „andstæðingurinn” hefur að segja.
Björt Framtíð vill breyta umræðuhefð íslenskra stjórnmála og hvetur til þess að fólk tali saman af virðingu og láti af skítkasti og níði. Ekkert skítkast er raunar eina kosningaloforð flokksins. Sumum finnst það léttvægt markmið í stjórnmálabaráttu að hvetja til bættra samskipta, en það getur svo sannarlega skipt máli.
Eitt mikilvægasta viðfangsefni næstu ríkisstjórnar verður að finna skynsamlega lausn á skuldavanda heimilanna. Brýnt er að vel takist til og því lykilatriði að allar leiðir sem nefndar hafa verið – og eiga jafnvel eftir að koma fram – verði skoðaðar með opnum huga. Við höfum ekki efni á því að þingmenn þrátti um það fram eftir næsta kjörtímabili hvaða leið skuli fara og hver hafi fattað upp á hverju.
Því miður er það þó svo að allnokkrar líkur eru á að svo verðì. Hversu oft höfum við ekki séð stjórnmálamenn afgreiða tillögur annarra sem argasta bull og þvætting. Án þess að skoða þær að neinu marki.
Leiðtogar fráfarandi ríkisstjórnar hafa verið fastir í þessu gamla stjórnmálafari og iðulega skellt skollaeyrum við ábendingum sem ekki koma úr þeirra ranni. Þeim hefði til að mynda betur borið gæfa til að hlusta á þá sem bentu á augljósa galla 110% leiðarinnar, sem kostaði í kringum 50 milljarða og gagnaðist fáum. Nema lánastofnunum, því með henni var tryggt að fólk sem hefði kannski betur látið stofnununum eftir eignir sínar gat haldið áfram að borga. Um stund.
Ekki var heldur hlustað á þá sem bentu á nauðsyn þess að setja þak á verðbætur. Þessvegna eru þær skuldir sem færðar voru niður í 110% markið að nálgast fyrra horf. Jafnvel gott betur. Flöt 20% leiðrétting hefði vitanlega farið sömu leið, ef gripið hefði verið til þess ráðs án þess að þaksetja verðbætur.
Það er ljóst að hægt er að gera betur í að laga stöðu heimilanna. Bankarnir stefna hraðbyri inn í nýtt góðæri og geta hæglega komið betur til móts við lántakendur. Staða Íbúðalánasjóðs er hinsvegar öllu verri, en einhvernveginn verður samt að koma til móts við þá sem eiga lán sín þar. Það er hinsvegar engin lausn að færa niður skuldir en breyta í engu umhverfinu sem við búum við.
Fyrsta skrefið er að tala saman. Hlustum á hvert annað með opnum huga. Það gildir einu hvaðan góðar hugmyndir koma.
Ég er kominn í framboð
Birt í Dagskránni í febrúar 2013
Ég er kominn í framboð. Skipa 3. sæti á lista Bjartrar Framtíðar í Suðurkjördæmi. Ég gef kost á mér vegna þess að ég tel mig hafa eitt og annað gott fram að færa. Ég er viss um að ég geti orðið til gagns í stjórnmálum, enda er ég heiðarlegur, réttsýnn, ósérhlífinn, útsjónarsamur og glöggur – og ekki síst hógvær.
Ég er hinsvegar ekki viss um að ég sé sérlega flinkur frambjóðandi. Hagsmunir frambjóðanda og stjórnmálamanna fara nefnilega ekki alltaf saman, svo undarlegt sem það kann nú að hljóma. Langflestir stjórnmálamenn starfa held ég af hugsjón fyrir land og þjóð, af heilum hug. Aftur á móti eru flestir frambjóðendur, í það minnsta þeir sem skipa efstu sæti listanna, í þeirri stöðu að þeir eru ýmist að reyna að halda sér á þingi eða að reyna að komast þangað. Sumir þeirra eru tilbúnir að ganga ansi langt til á ná settu marki.
Helstu ókostir mínir í hlutverki frambjóðanda eru þessir:
1. Augljósasti ókostur minn er sá að ég er lygilega ómannglöggur. Ég er góður með nöfn og númer, en andlit eru ekki mín deild. Þetta er auðvitað sérstaklega slæmt fyrir nýjan frambjóðanda. Ég get lent í því á hverjum degi að móðga einhvern sem ég á að þekkja.
2. Ég gef ekki loforð sem ég veit að ég get ekki staðið við. Ég trúi heldur ekki á töfralausnir. Ég mun þessvegna ekki ríða um héruð og dreifa nammi í formi innantómra loforða eins og tíðkast hefur í íslenskum stjórnmálum svo lengi sem ég man eftir mér. Þetta er aðferð sem virðist alltaf virka, en því miður fyrir mig sem frambjóðanda er ég ekki maður til að beita henni.
3. Ég kann illa við að beita hinu pólitíska handabandi í tíma og ótíma, en pólitískt handaband hefur það verið kallað þegar menn heilsa með báðum höndum. Til eru ýmsar útgáfur af handabandinu. Þær helstu eru að taka báðum höndum utan um hönd þess sem maður heilsar, eða að leggja vinstri hönd þéttingsfast um annaðhvort olnboga eða upphandlegg þess sem heilsað er. Síðarnefnda aðferðin hefur mér sýnst vinsælli hér á landi.
Ég er hinsvegar ekki viss um að ég sé sérlega flinkur frambjóðandi. Hagsmunir frambjóðanda og stjórnmálamanna fara nefnilega ekki alltaf saman, svo undarlegt sem það kann nú að hljóma. Langflestir stjórnmálamenn starfa held ég af hugsjón fyrir land og þjóð, af heilum hug. Aftur á móti eru flestir frambjóðendur, í það minnsta þeir sem skipa efstu sæti listanna, í þeirri stöðu að þeir eru ýmist að reyna að halda sér á þingi eða að reyna að komast þangað. Sumir þeirra eru tilbúnir að ganga ansi langt til á ná settu marki.
Helstu ókostir mínir í hlutverki frambjóðanda eru þessir:
1. Augljósasti ókostur minn er sá að ég er lygilega ómannglöggur. Ég er góður með nöfn og númer, en andlit eru ekki mín deild. Þetta er auðvitað sérstaklega slæmt fyrir nýjan frambjóðanda. Ég get lent í því á hverjum degi að móðga einhvern sem ég á að þekkja.
2. Ég gef ekki loforð sem ég veit að ég get ekki staðið við. Ég trúi heldur ekki á töfralausnir. Ég mun þessvegna ekki ríða um héruð og dreifa nammi í formi innantómra loforða eins og tíðkast hefur í íslenskum stjórnmálum svo lengi sem ég man eftir mér. Þetta er aðferð sem virðist alltaf virka, en því miður fyrir mig sem frambjóðanda er ég ekki maður til að beita henni.
3. Ég kann illa við að beita hinu pólitíska handabandi í tíma og ótíma, en pólitískt handaband hefur það verið kallað þegar menn heilsa með báðum höndum. Til eru ýmsar útgáfur af handabandinu. Þær helstu eru að taka báðum höndum utan um hönd þess sem maður heilsar, eða að leggja vinstri hönd þéttingsfast um annaðhvort olnboga eða upphandlegg þess sem heilsað er. Síðarnefnda aðferðin hefur mér sýnst vinsælli hér á landi.
Það er mér vissulega eðlislægt að heilsa fólki með traustu handabandi, en með báðum höndum heilsa ég einungis þeim sem ég þekki vel. Enda hefur handaband með báðum höndum stundum verið skilgreint sem næsta skref við faðmlag.
4. Ég veit ekki allt. Það kann að hljóma furðulega að frambjóðandi telji sig ekki vita allt um allt. En þannig er nú samt staðan í mínu tilviki. Mér finnst heiðarlegra að viðurkenna að maður viti ekki nægilega mikið um það sem maður er inntur álits á, frekar en að reyna að kasta ryki í augu viðmælandans – og áheyrenda – með því að tala nógu hátt og örugglega í kringum hlutina. Sú aðferð hefur reynst frambjóðendum vel hingað til og því er það kannski dálítið bagalegt fyrir mig að vilja ekki beita henni.
En það er nú einfaldlega svo að engin ein manneskja veit allt best.
5. Ég legg það ekki í vana minn að gera lítið úr viðmælendum mínum. Það þykir mjög töff í stjórnmálum. Ég er ekki töff.
6. Mér er sama hvaðan góð hugmynd kemur. Ég kem til með að vera sammála fólki úr öðrum flokkum. Það hefur ekki verið vænlegt til vinsælda hingað til.
7. Ég mun ekki hringja í fólk sem ég þekki á kjördag og biðja það að kjósa mig. Mér finnst það átroðningur og frekja. Þar fyrir utan finnst mér óþægilegt að mæra sjálfan mig, þótt ég sé oftar en ekki frekar ánægður með mig.
Það breytir því ekki að ég vona að sem flestir kjósi mig og minn flokk. Ég trúi því að það geti orðið mér og þér til góðs. X-A
4. Ég veit ekki allt. Það kann að hljóma furðulega að frambjóðandi telji sig ekki vita allt um allt. En þannig er nú samt staðan í mínu tilviki. Mér finnst heiðarlegra að viðurkenna að maður viti ekki nægilega mikið um það sem maður er inntur álits á, frekar en að reyna að kasta ryki í augu viðmælandans – og áheyrenda – með því að tala nógu hátt og örugglega í kringum hlutina. Sú aðferð hefur reynst frambjóðendum vel hingað til og því er það kannski dálítið bagalegt fyrir mig að vilja ekki beita henni.
En það er nú einfaldlega svo að engin ein manneskja veit allt best.
5. Ég legg það ekki í vana minn að gera lítið úr viðmælendum mínum. Það þykir mjög töff í stjórnmálum. Ég er ekki töff.
6. Mér er sama hvaðan góð hugmynd kemur. Ég kem til með að vera sammála fólki úr öðrum flokkum. Það hefur ekki verið vænlegt til vinsælda hingað til.
7. Ég mun ekki hringja í fólk sem ég þekki á kjördag og biðja það að kjósa mig. Mér finnst það átroðningur og frekja. Þar fyrir utan finnst mér óþægilegt að mæra sjálfan mig, þótt ég sé oftar en ekki frekar ánægður með mig.
Það breytir því ekki að ég vona að sem flestir kjósi mig og minn flokk. Ég trúi því að það geti orðið mér og þér til góðs. X-A
Til þingmanna Samfylkingar
Birt í Fréttablaðinu í október 2011
Einn fræknasti útrásarvíkingur Íslands keypti þyrlu, glæsivillu og Elton John í eigin persónu árið 2007. Ég keypti mér sparneytinn fjölskyldubíl, raðhús og geisladisk með Gunna Þórðar.
Téður víkingur hefur nú fengið afskrifaðar upphæðir sem nema andvirði rúmlega 2000 raðhúsa í Hveragerði, ef marka má fréttir í fjölmiðlum. Ég hef ekki fengið afskrifaða/leiðrétta eina einustu krónu og á þó ekki nema eitt lítið raðhús í blómabænum.
Ég tek þetta fáránlega dæmi til þess að undirstrika hversu illa ykkur gengur að byggja upp réttlátt þjóðfélag, eftir hrunið sem sum ykkar áttuð umtalsverðan þátt í. Þótt sök ykkar sé vissulega minni en ýmissa annarra stjórnmálamanna.
Ég verð að segja að ég er allt annað en sáttur við ykkar frammistöðu við að rétta við hag heimilanna. Það eru mér mikil vonbrigði að horfa upp á dugleysið sem virðist einkenna flokkinn sem ég hef stutt með ráðum og dáð. Hingað til.
Ég ætla ekki að rekja hér nákvæmlega hvernig fyrir sjálfum mér er komið, en í stuttu máli sagt er ég svo ,,heppinn” að hafa staðið undir stökkbreytta húsnæðisláninu mínu fram til þessa.
Það er fyrst og fremst vegna þess að ég eyddi ekki um efni fram fyrir hrun. Keypti ekki 50 milljón króna húsið sem bankinn sagði mér að ég hefði bolmagn til að kaupa og tók ekki heldur erlenda lánið sem mér var ráðlagt að taka.
Og ekki datt mér í hug að kaupa Elton John í afmælið mitt. Enda bæði smekkmaður á tónlist og sparsamur. Ég staðgreiddi bílinn sem ég hafði sparað mér fyrir og keypti mér 30 milljón króna raðhús.
Ég var semsagt á haustmánuðum 2007 í nýlegu raðhúsi, á nýlegum bíl og skuldaði ekkert nema íslenskt, verðtryggt lán á 4,25 % vöxtum. Óskastaða?
Afborgun af láninu var í kringum hundrað þúsund á mánuði. Ári síðar kom hrunið og fljótlega eftir það var afborgunin komin í 150 þúsund og er núna rúmar 160 þúsund krónur á mánuði.
Ég borga því u.þ.b. 700 þúsund krónum meira á ári hverju af húsinu mínu eftir hrun. Þar við bætast auðvitað allar aðrar verðlagshækkanir.
Ég stend ekki undir þessu mikið lengur. Meðan fólk allt í kringum mig, sem margt hagaði sér ógætilega í aðdraganda hrunsins, fær afskrifaðar fleiri milljónir get ég ekki verið sáttur við ykkar frammistöðu.
Jú víst keypti ég mér flatskjá 2007, en ég staðgreiddi hann. Ég eyddi semsagt ekki um efni fram fyrir hrun. En ég hef eytt um efni fram eftir hrun. Af illri nauðsyn.
Ég skora á ykkur öll að leita allra leiða til þess að koma til móts við mig – og margt annað fólk sem er í svipaðri stöðu. Það er skylda ykkar sem kennið ykkur við jöfnuð að gæta sanngirni í aðgerðum.
Með von um jákvæð og dugandi viðbrögð.
Téður víkingur hefur nú fengið afskrifaðar upphæðir sem nema andvirði rúmlega 2000 raðhúsa í Hveragerði, ef marka má fréttir í fjölmiðlum. Ég hef ekki fengið afskrifaða/leiðrétta eina einustu krónu og á þó ekki nema eitt lítið raðhús í blómabænum.
Ég tek þetta fáránlega dæmi til þess að undirstrika hversu illa ykkur gengur að byggja upp réttlátt þjóðfélag, eftir hrunið sem sum ykkar áttuð umtalsverðan þátt í. Þótt sök ykkar sé vissulega minni en ýmissa annarra stjórnmálamanna.
Ég verð að segja að ég er allt annað en sáttur við ykkar frammistöðu við að rétta við hag heimilanna. Það eru mér mikil vonbrigði að horfa upp á dugleysið sem virðist einkenna flokkinn sem ég hef stutt með ráðum og dáð. Hingað til.
Ég ætla ekki að rekja hér nákvæmlega hvernig fyrir sjálfum mér er komið, en í stuttu máli sagt er ég svo ,,heppinn” að hafa staðið undir stökkbreytta húsnæðisláninu mínu fram til þessa.
Það er fyrst og fremst vegna þess að ég eyddi ekki um efni fram fyrir hrun. Keypti ekki 50 milljón króna húsið sem bankinn sagði mér að ég hefði bolmagn til að kaupa og tók ekki heldur erlenda lánið sem mér var ráðlagt að taka.
Og ekki datt mér í hug að kaupa Elton John í afmælið mitt. Enda bæði smekkmaður á tónlist og sparsamur. Ég staðgreiddi bílinn sem ég hafði sparað mér fyrir og keypti mér 30 milljón króna raðhús.
Ég var semsagt á haustmánuðum 2007 í nýlegu raðhúsi, á nýlegum bíl og skuldaði ekkert nema íslenskt, verðtryggt lán á 4,25 % vöxtum. Óskastaða?
Afborgun af láninu var í kringum hundrað þúsund á mánuði. Ári síðar kom hrunið og fljótlega eftir það var afborgunin komin í 150 þúsund og er núna rúmar 160 þúsund krónur á mánuði.
Ég borga því u.þ.b. 700 þúsund krónum meira á ári hverju af húsinu mínu eftir hrun. Þar við bætast auðvitað allar aðrar verðlagshækkanir.
Ég stend ekki undir þessu mikið lengur. Meðan fólk allt í kringum mig, sem margt hagaði sér ógætilega í aðdraganda hrunsins, fær afskrifaðar fleiri milljónir get ég ekki verið sáttur við ykkar frammistöðu.
Jú víst keypti ég mér flatskjá 2007, en ég staðgreiddi hann. Ég eyddi semsagt ekki um efni fram fyrir hrun. En ég hef eytt um efni fram eftir hrun. Af illri nauðsyn.
Ég skora á ykkur öll að leita allra leiða til þess að koma til móts við mig – og margt annað fólk sem er í svipaðri stöðu. Það er skylda ykkar sem kennið ykkur við jöfnuð að gæta sanngirni í aðgerðum.
Með von um jákvæð og dugandi viðbrögð.
Oddný Harðardóttir þáverandi þingflokksformaður Samfylkingarinnar svaraði grein minni með grein í Fréttablaðinu 11. nóvember 2011. Svar Oddnýjar má lesa hér, en hér fyrir neðan er svar mitt við hennar svari.
Svar við svari
Birt í Fréttablaðinu í nóvember 2011
Svar við svari Oddnýjar G. Harðardóttur.
Á dögunum skrifaði ég grein í Fréttablaðið þar sem ég hvatti þingmenn Samfylkingar til að gæta meiri jöfnuðar í aðgerðum til leiðréttingar skuldavanda heimilanna.
Oddný G. Harðardóttir formaður þingflokks Sf. svarar skrifum mínum s.l. föstudag í alllöngu máli, án þess reyndar að ræða mína stöðu sérstaklega, sem var þó megininntak greinar minnar.
Samt sem áður þakka ég Oddnýju svarið, en vona um leið að hún sé ekki jafn sannfærð og mér sýnist hún vera, um ágæti þeirra aðgerða sem ríkisstjórnin hefur ráðist í.
Kæra Oddný.
Þakka þér fyrir svarið. Ég skal viðurkenna að þegar ég las það fór það aðeins í taugarnar á mér að þér skyldi detta í hug að ég áttaði mig ekki á muninum á afskriftum gjaldþrota fyrirtækja og leiðréttingum á lánum einstaklinga. Eða að ég gerði mér ekki grein fyrir því að það væri óhjákvæmilegt að almenningur fyndi fyrir afleiðingum hrunsins. En látum það liggja milli hluta.
Þú talar um sanngirni og réttlæti. Það var einmitt inntakið í minni grein. Þar kallaði ég eftir því að jafnaðarmannaflokkur Íslands gætti jöfnuðar í aðgerðum. Aðgerðir ykkar hafa verið sniðnar að þeim sem fóru of geyst. Við hin sem gættum hófs höfum setið eftir. Á það hefur marg oft verið bent, af gleggra fólki en mér.
Ég gætti hófs. Keypti mér raðhús og tók lán fyrir 60% kaupverðsins, til 25 ára. Núna skulda ég 109-110% í mínu húsi. Rétt eins og fólkið sem reisti sér hallir á hundrað prósent lánum skuldar í sínum eignum. Það er hvorki sanngirni né réttlæti í slíkri stöðu. Hvað þá vitglóra. En svona er Ísland í dag Oddný.
Veruleikinn er einnig sá að þrátt fyrir að eftirlitsnefnd eigi að fylgjast með því að bankarnir geri ekki upp á milli manna eða fyrirtækja við skuldaaðlögun, þá er raunin önnur. Um það vitna fjölmörg dæmi sem ég þykist vita að þú þekkir mæta vel.
Þú mátt ekki skilja orð mín svo, að mér finnist allt sem þið takið ykkur fyrir hendur með öllu ómögulegt. Því fer fjarri. En ég er ósáttur við frammistöðu ykkar í þessum efnum.
Ég skil vel að þér sé mjög í mun að sannfæra mig um að ríkisstjórnin standi sig afburða vel við að leiðrétta skuldavanda heimilanna. Ég get hinsvegar alveg lofað þér því að það breytir engu um mína stöðu og fjölmargra annarra hversu oft þið segið að þið séuð að gera góða hluti.
Einu fagna ég þó í svari þínu. Það er, að þú segir brýnt að bæta strax augljósa galla þeirra úrræða sem gripið hefur verið til. Það væri fróðlegt að vita hvað þú átt við með þessu. Kannski erum við ekki svo ósammála eftir allt saman?
Á dögunum skrifaði ég grein í Fréttablaðið þar sem ég hvatti þingmenn Samfylkingar til að gæta meiri jöfnuðar í aðgerðum til leiðréttingar skuldavanda heimilanna.
Oddný G. Harðardóttir formaður þingflokks Sf. svarar skrifum mínum s.l. föstudag í alllöngu máli, án þess reyndar að ræða mína stöðu sérstaklega, sem var þó megininntak greinar minnar.
Samt sem áður þakka ég Oddnýju svarið, en vona um leið að hún sé ekki jafn sannfærð og mér sýnist hún vera, um ágæti þeirra aðgerða sem ríkisstjórnin hefur ráðist í.
Kæra Oddný.
Þakka þér fyrir svarið. Ég skal viðurkenna að þegar ég las það fór það aðeins í taugarnar á mér að þér skyldi detta í hug að ég áttaði mig ekki á muninum á afskriftum gjaldþrota fyrirtækja og leiðréttingum á lánum einstaklinga. Eða að ég gerði mér ekki grein fyrir því að það væri óhjákvæmilegt að almenningur fyndi fyrir afleiðingum hrunsins. En látum það liggja milli hluta.
Þú talar um sanngirni og réttlæti. Það var einmitt inntakið í minni grein. Þar kallaði ég eftir því að jafnaðarmannaflokkur Íslands gætti jöfnuðar í aðgerðum. Aðgerðir ykkar hafa verið sniðnar að þeim sem fóru of geyst. Við hin sem gættum hófs höfum setið eftir. Á það hefur marg oft verið bent, af gleggra fólki en mér.
Ég gætti hófs. Keypti mér raðhús og tók lán fyrir 60% kaupverðsins, til 25 ára. Núna skulda ég 109-110% í mínu húsi. Rétt eins og fólkið sem reisti sér hallir á hundrað prósent lánum skuldar í sínum eignum. Það er hvorki sanngirni né réttlæti í slíkri stöðu. Hvað þá vitglóra. En svona er Ísland í dag Oddný.
Veruleikinn er einnig sá að þrátt fyrir að eftirlitsnefnd eigi að fylgjast með því að bankarnir geri ekki upp á milli manna eða fyrirtækja við skuldaaðlögun, þá er raunin önnur. Um það vitna fjölmörg dæmi sem ég þykist vita að þú þekkir mæta vel.
Þú mátt ekki skilja orð mín svo, að mér finnist allt sem þið takið ykkur fyrir hendur með öllu ómögulegt. Því fer fjarri. En ég er ósáttur við frammistöðu ykkar í þessum efnum.
Ég skil vel að þér sé mjög í mun að sannfæra mig um að ríkisstjórnin standi sig afburða vel við að leiðrétta skuldavanda heimilanna. Ég get hinsvegar alveg lofað þér því að það breytir engu um mína stöðu og fjölmargra annarra hversu oft þið segið að þið séuð að gera góða hluti.
Einu fagna ég þó í svari þínu. Það er, að þú segir brýnt að bæta strax augljósa galla þeirra úrræða sem gripið hefur verið til. Það væri fróðlegt að vita hvað þú átt við með þessu. Kannski erum við ekki svo ósammála eftir allt saman?