Áður birt í Sunnlenska í maí 2013
Svonefndur samráðsvettvangur um aukna hagsæld á Íslandi hefur nú skilað skýrslu um aðgerðir sem eiga að stuðla að auknum langtímahagvexti á Íslandi. Mesta athygli hafa hugmyndir hópsins um sameiningar sveitarfélaga og aðgerðir í menntamálum vakið.
Hópurinn leggur meðal annars til að sveitarfélögum verði fækkað verulega, að framhalds- og grunnskólum verði fækkað og fjölgað verði í bekkjardeildum.
Sjálfsagt er hægt að færa fyrir því ágæt rök að þessar aðgerðir hafi einhvern peningalegan sparnað í för með sér. En það er ekki þar með sagt að það sé skynsamlegt að ráðast í þær allar.
Ég er í sjálfu sér ánægður með að það skuli vera gerð tilraun til þess að koma af stað þverpólitískri samræðu um aukna hagsæld hér á landi. Mér finnst líka sumt af því sem ég hef kynnt mér í tillögum hópsins hljóma skynsamlega. Svo sem hugmyndir um sameiningar sveitarfélaga. En það kemur mér óþægilega á óvart hve vanhugsaðar tillögur hópsins í menntamálum virðast.
Í þessum stutta pistli um daginn og veginn gefst lítið svigrúm til þess að ræða þau mál út í hörgul, en þó er hægt að benda á örfá atriði sem gefa skakka mynd af kostnaði við skólakerfið á Íslandi í samanburði við önnur lönd.
Kostnaður við að halda úti skólum í dreifðari byggðum landsins er til dæmis augljós. Það kemur kannski betur út í Excel skjalinu að leggja niður grunnskólann á Kirkjubæjarklaustri og keyra börnin frekar í Vík. En hefur það í för með sér aukna hagsæld fyrir íbúa á því svæði?
Útgjöld til skólamála sem hlutfall af vergri landsframleiðslu gefa líka skakka mynd. Í frægri McKinsey skýrslu, sem vinna hópsins byggir að einhverjum hluta á, kemur einmitt fram að verg landsframleiðsla á mann hér á landi er mun minni en í samanburðarlöndunum. Sá samanburður fellur þessvegna kylliflatur um sjálfan sig. Og svo mætti lengi telja.
Það breytir því ekki að ég fagna umræðunni og vona að hún verði til góðs.
Svonefndur samráðsvettvangur um aukna hagsæld á Íslandi hefur nú skilað skýrslu um aðgerðir sem eiga að stuðla að auknum langtímahagvexti á Íslandi. Mesta athygli hafa hugmyndir hópsins um sameiningar sveitarfélaga og aðgerðir í menntamálum vakið.
Hópurinn leggur meðal annars til að sveitarfélögum verði fækkað verulega, að framhalds- og grunnskólum verði fækkað og fjölgað verði í bekkjardeildum.
Sjálfsagt er hægt að færa fyrir því ágæt rök að þessar aðgerðir hafi einhvern peningalegan sparnað í för með sér. En það er ekki þar með sagt að það sé skynsamlegt að ráðast í þær allar.
Ég er í sjálfu sér ánægður með að það skuli vera gerð tilraun til þess að koma af stað þverpólitískri samræðu um aukna hagsæld hér á landi. Mér finnst líka sumt af því sem ég hef kynnt mér í tillögum hópsins hljóma skynsamlega. Svo sem hugmyndir um sameiningar sveitarfélaga. En það kemur mér óþægilega á óvart hve vanhugsaðar tillögur hópsins í menntamálum virðast.
Í þessum stutta pistli um daginn og veginn gefst lítið svigrúm til þess að ræða þau mál út í hörgul, en þó er hægt að benda á örfá atriði sem gefa skakka mynd af kostnaði við skólakerfið á Íslandi í samanburði við önnur lönd.
Kostnaður við að halda úti skólum í dreifðari byggðum landsins er til dæmis augljós. Það kemur kannski betur út í Excel skjalinu að leggja niður grunnskólann á Kirkjubæjarklaustri og keyra börnin frekar í Vík. En hefur það í för með sér aukna hagsæld fyrir íbúa á því svæði?
Útgjöld til skólamála sem hlutfall af vergri landsframleiðslu gefa líka skakka mynd. Í frægri McKinsey skýrslu, sem vinna hópsins byggir að einhverjum hluta á, kemur einmitt fram að verg landsframleiðsla á mann hér á landi er mun minni en í samanburðarlöndunum. Sá samanburður fellur þessvegna kylliflatur um sjálfan sig. Og svo mætti lengi telja.
Það breytir því ekki að ég fagna umræðunni og vona að hún verði til góðs.